В Зианчуринском районе республики Башкортостан простаивают два крупных сельхозпредприятия. Доярки и трактористы уже несколько месяцев не могут приступить к работе, а некогда новое оборудование покрывается паутиной. Что это — недоработка программы «500 ферм» или вина местных руководителей? Репортаж Закира Шарипова из Зианчуринского района.
«Этими аппаратами доили коров, теперь они висят без дела.»
Кузебековская молочно-товарная ферма обеспечивала работой жителей шести деревень. Ещё два года назад здесь трудились сотни человек, а в 2012-ом предприятие стало участником республиканской программы «500 ферм». На нем полностью обновили всё оборудование.
«Большое желание работать, но нет рабочих мест.»
Весной весь скот — около пятисот голов — вывезли. Производство встало. У Нины двое маленьких детей — женщина не знает, чем их кормить. Муж погиб три года назад.
Нина Азнабаева, оператор машинного доения:
«Детские перестали платить. А я тем более, сейчас, где работу найду».
Некогда заведующий фермы Эльбрус Абдуллин, теперь в роли охранника. Он по-прежнему приходит сюда каждый день.
Эльбрус Абдуллин:
«Если будут коровы, ферма сегодня же может начать приемку скота. Нужен только мелкий ремонт, молокопровод и поилки работают».
Паутиной покрылись и помещения Ново-Чебенковской молочно-товарной мегафермы. Она была рассчитана почти на тысячу триста голов. Оснащение — по последнему слову техники.
Закир Шарипов, корреспондент:
«А вот это оборудование встретишь далеко не на каждой ферме. Здесь для телят готовили специальную смесь, затем телёнок должен был зайти вот в такой загончик, с его бирки компьютер считывал информацию, и смесь подавалась дозированно».
Ферма перестала действовать в прошлом году. Бывшие сотрудники говорят, что помещения уже построили с нарушениями. Из-за постоянного холода падёж новорождённых телят доходил до 70-ти процентов.
Закир Шарипов, корреспондент:
«В мегакомлексе есть все условия для работы. Например, здесь кабинет зоотехника, а дальше комнаты доярок и других специалистов».
Обе фермы перестали работать из-за банкротства «Зирганской МТС». После ликвидации предприятия с ферм вывезли технику, скот и семена. Чтобы сохранить эти хозяйства — начали искать инвесторов. А пока людей просят потерпеть.
Самат Ярмухаметов, заместитель главы администрации Зианчуринского района Республики Башкортостан:
«Мы сейчас ведем работу по поиску инвестора. Именно по заполнению пустующих помещений и для создания дополнительных рабочих мест».
Между тем районная администрация начала репрессии. Узнав, что работники ферм общались с журналистами, их начали попросту увольнять.
«У меня трое детей, я не могу их кормить, нет работы.»
Во время подготовки сюжета к эфиру стало известно, что Эльбрус Абдуллин – зоотехник с высшим образованием, тоже потерял свою работу. В других районах региона республиканская программа «500 ферм» заработала удачно. Например, в Иглинском районе переоборудовали несколько хозяйств.
Разида Зайдуллина, оператор машинного доения:
«Зарплата зависит от надоев. Летом получаем 20-25 тысяч рублей. А зимой 15-18 тысяч».
С 2012 года по республиканской программе «500 ферм» отремонтировали 300 коровников. Благодаря помощи руководства Республики Башкортостан около 200 сельхозпредприятий улучшили положение. А тем временем фермы Зианчуринского района продолжают превращаться в «птичьи гнёзда».
Ни өсөн Ейәнсура районында ике өр-яңы ферма буш тора, йәки ҡарауылсыларҙы ниңә эштән ҡыуалар, уларҙың ғәйебе нимәлә?
Ейәнсура районында өр-яңы фермалар буш тора. Комплексттар заманса ҡорамалдар менән дә йыһазландырылған. Әммә, улар хәҙер тутығып, ауланып бөткән. Заманса ҡорамалдар менән йыһазландырылған ферма 200-ҙән ашыу баш малға иҫәпләнгән. Ҡатындар әленән үк эшкә тотонорға әҙер. Ҡужабаҡта 2012 йылда дәүләт программаһы буйынса һөтсөлөк фермаһы асыла. Ауылдағы бик күп кеше хеҙмәт урыны менән тәьмин ителә. Хатта ситтән дә эшкә киләләр. Тик был оҙаҡҡа бармай. Фермала бөтә ҡорамалдар ҙа эшләй. Элекке мөдир, хәҙер инде ҡарауылсы булып эшләгән Эльбрус Абдуллин әйтеүенсә, бер-ике көнлөк ремонт ҡына талап ителә. Ваҡытында Инәк хужалығы Башҡортостанда данлыҡлы совхоз булған. Ә Ҡужабаҡ һауынсылары республика бәйгеһендә алдынғылыҡты бирмәгән. Әммә, һөтсөлөк фермаһы хәҙер ташландыҡ хәлдә. Бында һыйырҙар һәм быҙауҙар урынына күгәрсендәр һәм турғайҙар көн күрә. Бүлмәләрҙе лә ау баҫҡан. Был малдарҙы яһалма ҡасырыусының бүлмәһе. Бында махсус ҡорамалдар һаҡлана, азот һауыты ҡалған, башҡа йыһаздар бар. Ә был бүлмәлә ферма мөдире һәм һауынсылар ял иткән, бергәләп ултырып эш тураһында кәңәшләшкән. Элек уны Ҡыҙыл мөйөш тип йөрөттөләр. Нимәһе үҙенсәлекле иғландар таҡтаһында кешеләрҙе эштән бушатыу тураһында бойороҡ һаҡлана.Ә был ҙур комплекс Яңы Себенле ауылында 2008 йылда төҙөлә башлай. 1 мең 280 баш малға иҫәпләнгән мегаферма бер нисә йыл эшләгәндән һуң киренән ябылған. Урындағы халыҡ ферма проект буйынса төҙөлмәгән, тип фаразлай. Ғафар Вәлиев заманында бында мал табибы булып эшләгән. Бында ла хәҙер күгәрсендәр һәм турғайҙар хужа. Сит илдән килтерелгән заманса ҡорамалдарҙа ла улар оя ҡороп бөткән. Был ҡоролма быҙауҙарҙы автоматик рәүештә имеҙеү өсөн тәғәйенләнгән. Бында ул ингәс, компьютер үңәсендә торған чипты уҡый һәм күпме һөт кәрәклеген билдәләй. Ә ҡатнаш аҙыҡты ошо сит ил ҡоролмаһы әҙерләй.Һөтсөлөк-тауар фермаһы райондың ғына түгел, ә республиканың ғорурлығы булырға тейеш ине. Бында тоҡомло мал аҫырау, сифатлы продукция алыу күҙалланды. Был бинала һауынсылар һәм башҡа белгестәр өсөн бүлмәләр булдырылған. Улар сама менән тиҫтәләгән. Ә бында баш зоотехник эшләгән. Әле бында өҫтәл, шкаф кеүек мебель ҡалған. Ергән машина-трактор станцияһы бөлгөнлөккә төшкәс, фермаларҙағы малды һәм техниканы ситкә алып китеп бөтәләр. Ә йөҙәрләгән кеше эшһеҙ ҡала. Хужалыҡты аяҡҡа баҫтырыр өсөн хәҙер инвестор эҙләйҙәр. Әйткәндәй, ауыл халҡы беҙҙең менән аралашҡандан һуң, урындағы властар кешеләргә баҫым яһай башлаған. Ике ферманың ҡарауылсыһы эштән бушатылған. Репортаж әҙерләгән ваҡытта Эльбрус Абдуллин да эшенән киткән. Юғары белемле белгесте үҙ теләге менән ғариза яҙырға күндергәндәр. Башҡортостандың башҡа райондарында 500 ферма программаһы уңышлы эшләп килә. Мәҫәлән, Иглин районында бер нисә хужалыҡ һәм фермер дәүләт программаһы буйынса фермаларын төҙөкләндерҙе. Хәҙер, улар тоҡомло мал һанын арттыра, һөт һауалар, санкциялар шарттарында сифатлы аҙыҡ-түлек, ә мөһиме үҙебеҙҙең продукцияны етештереп һаталар. Кешеләр эш урындары менән тәьмин ителгән, лайыҡлы хеҙмәт хаҡы ала. 2012 йылдан алып 500 ферма программаһында 200-гә яҡын хужалыҡ ҡатнашҡан, бөтәһе 300-гә яҡын аҙбар төҙөкләндерелгән.
